Innovatieve overheidsopdrachten bieden een win-win situatie voor zowel aanbestedende overheden als private ondernemingen. Voor de overheid betekent het in het bijzonder een verbeterde algehele performance en een versterkte kennis van nieuwe evoluties. Voor ondernemers geldt dat er enerzijds sprake is van een versterkte competiviteit, terwijl er anderzijds meer ruimte is tot samenwerking tussen ondernemingen. Ook geven innovatieve overheidsopdrachten meer inzicht in nieuwe markten en publieke noden.
Het belangrijkst is dat deze opdrachten een innovatieve en duurzame oplossing te dienen te bieden voor een maatschappelijk probleem. Hierbij ligt er een focus op de behoefte definiëring: de aankoop wordt gedaan op basis van functionele vereisten in plaats van technische specificaties. Een groot deel van de projecten is gericht op digitalisering.
Wat zijn de belangrijkste zaken om rekening mee te houden?
Voor elke innovatieve opdracht is een diepgaande behoefteanalyse en marktconsultatie vereist. Een analyse van de behoefte is vereist om te zien wat de toegevoegde waarde van het idee precies is. In de meeste gevallen wordt er gebruik gemaakt van een brainstorm. Wat zijn de noden waaraan de oplossing in de ideale wereld moet voldoen? De behoeftes van verschillende gebruiksgroepen komen aan bod, waarna er een rangschikking wordt gemaakt vanuit het standpunt van de eindgebruikers.
In de marktanalyse ligt de focus op de risico’s. Is het haalbaar vanuit technisch oogpunt? Waar staat de technologie momenteel? En welke relevante marktspelers zijn er? Interessant is dat hier vaak niet alleen de risico’s naar boven komen, maar ook eventuele oplossingen. Doordat dit vaak grote groepen zijn waarin niet iedereen dezelfde kennis of achtergrond heeft, wordt er wederom gebruik gemaakt van scores om een rangschikking te maken.
De vraag versus de risico’s wordt op deze manier in kaart gebracht. Heeft een project veel toegevoegde waarde en een laag risico? Dan kan deze snel en eenvoudig worden uitgewerkt. Weinig toegevoegde waarde en veel risico? Daar beginnen we niet aan. Al deze analyses en evaluaties worden opgenomen in een publiek eindverslag. Hierna kan er een eventuele aanbestedingsstrategie worden bepaald.
Welke plaatsingsprocedures zijn het meest geschikt?
Er zijn heel wat procedures voorhanden om innovatie aan te kopen. De keuze van de meest geschikte plaatsingsprocedure is aan de aanbestedende overheid. Dit is geen exacte wetenschap en hangt af van verschillende factoren. Zoals de aard van de opdracht, het innovatiegehalte, de complexiteit, het budget, de omvang van de opdracht en het aantal marktspelers.
De belangrijkste factor is in de meeste gevallen het risicogehalte. Hierbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen incrementele innovatie (lager risico) en radicale innovatie (hoger risico). Bij incrementele innovatie wordt bestaande technologie gebruikt om een nieuw product te maken, waardoor er meerwaarde kan worden gecreëerd op korte termijn. Hierbij kun je terugvallen op klassieke procedures, zoals de mededingingsprocedure met onderhandeling of het concurrentiegericht dialoog.
Indien er sprake is van het onderzoeken en ontwikkelen van een compleet nieuwe technologie, wordt er gesproken van radicale innovatie. Voor dergelijke overheidsopdrachten kan onder andere gebruik worden gemaakt van pre-commercieel aankopen. Deze procedure valt buiten de wetgeving overheidsopdrachten en omhelst een competitieve ontwikkeling waarbij er geen aankoop kan plaatsvinden voordat er een finaal product is. Een andere mogelijkheid is innovatiepartnerschap, een openbare plaatsingsprocedure die wel onder de wet overheidsopdrachten valt. Het verschil is dat er hier wel een finale aankoop kan plaatsvinden in één en dezelfde procedure. Ook is het mogelijk dat het product door één enkel bedrijf kan worden ontwikkeld, zonder dat er sprake is van competitieve ontwikkeling.
